W Łańcucie osiedliło się sporo Polaków, którzy zostali zmuszeni do emigracji w trakcie II Wojny Światowej, zostawiając swój majątek poza obecnymi granicami kraju. Wielu z nich nigdy nie odzyskało swojego mienia ani nie otrzymało żadnej rekompensaty za pozostawione nieruchomości.
Czy spadkobiercom osób wypędzonych z obecnej Białorusi, Ukrainy, Litwy, dawnego ZSSR przysługuje odszkodowanie?
Odpowiedź przynosi Ustawa z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 2097).
Prawo do rekompensaty przysługuje:
- właścicielowi/ współwłaścicielowi nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami Polski
pod warunkiem, że:
1) był w dniu 1 września 1939 r. obywatelem polskim i
2) miał miejsce zamieszkania na byłym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz
3) opuścił byłe terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w wyniku wypędzenia lub jego opuszczenia w związku z wojną rozpoczętą w 1939 r. lub z tych przyczyn nie mógł na nie powrócić;
4) posiada obywatelstwo polskie.
Rekompensata przysługuje także spadkobiercom, posiadającym obywatelstwo polskie, właścicieli/ współwłaścicieli nieruchomości pozostawionych na Kresach Wschodnich.
Czy wciąż jest to możliwe?
Potwierdzenie prawa do rekompensaty następuje na wniosek, który powinien zostać złożony nie później niż do dnia 31 grudnia 2008 r. do właściwego wojewody.
Zatem termin do złożenia wniosku już minął. Nie oznacza to jednak, że rekompensata nie przysługuje.
Zaznaczam, że na przestrzeni lat prawo do rekompensaty było modyfikowane.
Warto dokładnie przeanalizować, czy którakolwiek z osób uprawnionych, podejmowała działania celem uzyskania „odszkodowania” za mienie pozostawione poza wschodnią granicą Polski. Istotny może być fakt złożenia wniosku pisemnie czy nawet ustnie. Jeżeli tylko rekompensata nie została wypłacona, chociażby z powodu nieskompletowania potrzebnych dokumentów bądź np. braku postępowania spadkowego, zaś podjęto starania celem odzyskania odszkodowania za mienie zabużańskie, warto ponownie sprawdzić czy przysługuje prawo do rekompensaty.
W sprawie, którą ostatnio miałam przyjemność z sukcesem sfinalizować, spadkobierca osób, które opuściły terytorium aktualnej Ukrainy, złożył jeszcze w latach 90-tych wniosek o ekwiwalent za mienie pozostawione za granicą, jednak z uwagi na niedopełnienie wszelkich formalności, postępowanie administracyjne nie skończyło się.
Po analizie sprawy, uzupełniłam uprzednio wniesiony wniosek o prawo do rekompensaty. Wojewoda Podkarpacki następnie uznał, że mój Klient spełnia przesłanki do potwierdzenia prawa do rekompensaty. I dopiero na tym etapie niezbędne było zlecenie biegłemu rzeczoznawcy majątkowemu sporządzenia operatu szacunkowego określającego wartość nieruchomości pozostawionych poza granicami Polski.
To ważne, bo poprzednio obowiązująca ustawa wymagała załączenia takiego operatu już do wniosku. Zatem trzeba było ponieść koszty opinii biegłego na etapie, kiedy nie było pewności, że taka rekompensata przysługuje.
Jakie dokumenty należy przygotować?
Warto przejrzeć rodzinne „archiwa” i poszukać w nich dowodów, które świadczą o pozostawieniu nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej oraz o rodzaju i powierzchni tych nieruchomości. Mogą nimi być m. in.:
– orzeczenie byłego Państwowego Urzędu Repatriacyjnego,
– urzędowy opis mienia,
– wszelkie dokumenty urzędowe, w tym sądowe, a także dokumenty pozyskane z archiwów państwowych Republiki Białoruś, Republiki Litewskiej, Federacji Rosyjskiej, Ukrainy lub innych państw.
W braku dokumentów wystarczające będą oświadczenia dwóch świadków złożone, pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia, którzy zamieszkiwali w miejscowości, w której znajduje się nieruchomość pozostawiona poza obecnymi granicami Polski, lub w miejscowości sąsiedniej i nie są osobami bliskimi dla osób uprawnionych do rekompensaty.
W przypadku śmierci właściciela nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami Polski do wniosku należy dołączyć postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo o dziale spadku.
Ile wynosi rekompensata?
Prawo do rekompensaty może być zrealizowane w różnych formach. Najpopularniejszą jest świadczenie pieniężne, którego wysokość stanowi 20% wartości pozostawionych nieruchomości na Kresach Wschodnich.
Jeżeli masz wątpliwości, zapraszam do kontaktu.
